.jpg)
Rau dại đó là loài rau mộc mạc của chốn làng quê, gắn bó với người dân áo gụ nâu sòng một nắng hai sương, thân thương như chính những người bạn hiền yêu dấu.
Người ở quê ai mà chẳng biết rau dại?! Thậm chí còn thông tường từng chiếc lá, đặc điểm sinh trưởng ra sao. Rau dại là tên gọi chung của các loài rau có tên hẳn hoi nhưng người ta lại thích gọi bằng cái tên dân dã đó. Rau sam, rau dền, rau càng cua, bông so đũa, bông lục bình, rau tàu bay, rau núi, rau dớn, rau đắng… và ti tỉ các loài rau khác, có liệt kê ra thì cả ngày cũng không kể hết. Chúng là loài rau dễ sống, cứ có đất là mọc lên: trong vườn, dưới ruộng, mé hàng rào, trong vạt rau xanh… Rau dại đa phần là loài rau bé nhỏ nhưng lại góp phần không nhỏ chút nào trong đời sống của người dân, nhất là những năm tháng thiếu thốn, ngày ba tháng tám, mùa giáp hạt. Thậm chí bây giờ nguồn thực phẩm chính của một số gia đình nghèo đều phụ thuộc vào rau dại trong vườn.
Những người con ở quê khi nhắc về rau dại ký ức lại rưng rưng trong lòng. Mâm cơm nhà nghèo ngày ấy hầu như bữa nào cũng có bát canh rau dại. Trưa hè nóng nực, húp bát canh rau dại lòng mát tận tâm can. Rau dại ngon nhất là khi nấu canh với tôm nõn hoặc nấu tép đồng, cua đồng. Những bát canh rau dại theo suốt người con nhà nghèo từ thuở thơ bé cho đến khi rời lũy tre làng lên phố. Thuở lấm lem trong bùn rạ, bữa cơm chẳng mong gì hơn ngoài bát canh rau dại hái ở trong vườn. Mà thật đến lạ, lũ trẻ quê ngày ấy chẳng có cao lương mỹ vị, chẳng được mấy bữa thịt cá ấy thế mà lớn lên cứng cáp thành người. Chỉ có những người cha người mẹ nhìn thấy đàn con hau háu ăn mà xót xa thương, ngậm ngùi. Ngoài canh rau dại còn có món xào, món luộc hoặc ăn sống. Rau càng cua trộn dầu và đậu phộng rang giã, bông so đũa nấu canh chua cá sặt, còn lục bình thì ăn sống chấm mắm kho. Xưa ăn riết, thành món thân thuộc cũng không ngờ những thứ dân dã ngày xưa ấy bây giờ lại được xếp vào hàng ngũ “đặc sản”, “hiếm có khó tìm”.
Rau dại là thứ rau không ai trồng, chăm bón, tự mọc lên trong vườn sinh sôi bằng khí trời, dinh dưỡng đất mẹ mà tươi tốt. Kể cả khi thời tiết khắc nghiệt nhất, hầu như ít có loài rau nào sống nổi còn rau dại vẫn hiên ngang mọc lên. Có người ví rằng rau dại như những đứa trẻ mồ côi, dạn dày với sương gió, bất chấp nghịch cảnh để có mặt trên đời. Có người lại ví rau dại chân chất, hiền lành như người ở quê vốn có. Bất kể rau dại là thứ gì đi nữa ai cũng mến, cũng yêu.
Rau dại còn được ví như vị thuốc quý thiên nhiên ban tặng. Như rau má, mã đề nấu nước uống giải nhiệt cơ thể rất tốt. Trong rau càng cua có nhiều kali, canxi giúp xương chắc khỏe. Vị đắng trong rau đắng kích thích ngon miệng, nhuận gan, thanh nhiệt, tiêu độc, là “thần dược” chữa được rất nhiều bệnh hiệu nghiệm. Rau dớn thì được sử dụng trong đông y để chữa giảm đau xương khớp, đau xương vì trong rau có một số chất có thể ức chế vi khuẩn, giải độc và khử trùng, giảm đau.
Bạn ở phố về quê nhà chơi, sẽ là một gợi ý tuyệt vời nếu trong mâm cơm có một bát canh rau dại. Người ở phố xuýt xoa rằng, rau dại giống như một đặc sản, ăn không bao giờ biết chán. Rau dại ở phố bây giờ cũng có nhưng nhiều người vẫn lo về khoản an toàn thực phẩm.
Rau dại đó là tất cả những gì tinh túy nhất của quê hương, là món ăn gợi nhớ gợi thương của những người con khi đi xa lại nhớ về…
Mai Hoàng/Người Hà Nội