Lúc tôi còn nhỏ, hầu hết các hộ dân quê tôi đều nghèo, ngay cả gạo trắng còn không đủ ăn, cơm thì thường xuyên phải độn lẫn sắn, ngô, khoai..., huống hồ là mua thịt, cá... Chính vì thế mà nhà nào cũng chỉ quẩn quanh tương, cà, dưa, muối, rau hái trong vườn nhà; hay thi thoảng ra mương, ra suối kiếm con tôm, con ốc mang về cải thiện mà thôi. Cũng từ sự thiếu thốn đối khổ ấy, và để cho bữa cơm của gia đình mình thêm "phong phú" người dân quê tôi đã nghĩ ra cách làm món dưa lá sắn và từ dưa sắn chế biến ra được rất nhiều món ăn lạ miệng mà ngon.
Bà nội tôi kể rằng, ngày bà còn nhỏ, cây sắn sau khi thu hoạch xong thì lá sắn chẳng ai ăn, người ta toàn mang cho trâu, bò ăn thay cỏ, thay rơm. Nhà ai không nuôi trâu, bò thì lá sắn cũng chỉ mang đi ủ làm phân xanh để bón ruộng. Mãi tới lúc bà tôi lớn, có vài người trong làng hái thử những tàu lá sắn bánh tẻ, nghĩa là không non quá và cũng không già quá, mang làm dưa chua theo cách muối như muối dưa cải. Dưa lá sắn sau khi muối khoảng 1 tuần được mang ra chế biến thành món xào hoặc mang nấu canh chua với cá, tép đồng và ăn thấy tuyệt ngon, thanh mát... Kể từ đó, người người, nhà nhà đều bắt chước làm món dưa sắn.
Bà hoặc mẹ tôi luôn đảm nhận việc làm món dưa sắn với vài vại dưa lá sắn được làm từ lúc cây sắn mới trưởng thành. Trong mâm cơm, chỉ một đĩa dưa lá sắn muối chua cùng một bát nước mắm ớt cay xè là có thể "đưa" cơm một cách suôn sẻ. Hôm nào có món dưa sắn xào mỡ lợn thì ai cũng muốn ăn thêm chút cơm, bởi vị chua thanh của lá sắn muối chua cuốn với mỡ lợn tạo nên vị beo béo, ngầy ngậy hấp dẫn đến lạ kỳ. Còn bữa nào có cá, có tép để mẹ nấu nồi canh chua om dưa lá sắn thì khỏi phải nói. Tôi và mấy anh chị em trong nhà ai cũng ăn đến no căng bụng mà vẫn chưa muốn đứng lên. Món canh chua này cầu kỳ đôi chút khi phải phi hành mỡ thơm phức rồi mới cho dưa lá sắn vào đảo đều cùng gia vị và om cùng cá, tép đã chiên vàng. Canh chua dưa lá sắn ăn với cơm trắng thì tuyệt ngon. Ngoài ra, dưa chua lá sắn còn có thể nấu với xương lợn, hay hầm với thịt bò.
Dưa lá sắn bình dị, dân dã, lạ miệng và tuyệt ngon như vậy nên du khách thập phương tới Phú Thọ thường ai cũng muốn được thưởng thức món ăn này. Tôi còn nhớ, ngày trước nhà tôi có ông bác, bà cô bên nội; hay cả bà dì em mẹ bên ngoại..., sống ở Hà Nội và thi thoảng lên nhà tôi chơi cũng thường mê món dưa lá sắn này. Lúc đầu họ chỉ là "nếm" thử xem sao, rồi kế tiếp sau một lần nếm ấy là ai cũng "nghiền" luôn! Chẳng thế mà trước khi về bao giờ họ cũng nài nỉ mẹ tôi "lo" cho bằng được một bịch dưa lá sắn muối chua để làm quà.
Rời quê đã lâu, song mỗi khi về nhà tôi vẫn thường được mẹ thết đãi món canh chua dưa lá sắn, mà ở thành phố tôi chẳng thể kiếm nổi nguyên liệu để nấu! Thế nên, mỗi khi nhớ quê là tôi lại nhớ về dưa chua lá sắn mẹ làm…
Nguyễn Thị Hải/Người Hà Nội
http://nguoihanoi.com.vn/dua-chua-la-san_232634.html