Quê hương hai tiếng thân thương tự bao giờ đã thấm sâu trong trí nghĩ ta những niềm thương nỗi nhớ. Nhớ dòng sông quê cỏ mướt đôi bờ, mùa nối mùa chậm trôi. Nhớ cánh diều háo hức chao nghiêng giữa trời xanh mây trắng. Và nhớ sao những thức quà đồng quê bình dị, thơm thảo. Là hương ổi chín sau vườn. Là trái bòng, trái bưởi bồng bế, đung đưa. Và đôi khi chỉ là chén nước vối thôi nhưng đậm đà, ấm áp tình nghĩa biết nhường nào!
Bên mái ngói ba gian nơi quê nhà, tự bao giờ cây vối đã vững vàng đứng soi mình trên mặt giếng khơi, cạnh cái chum nước và cả cái gáo dừa nằm vắt ngang miệng chum mặc thời gian trôi chảy. Bố tôi bảo, cây được nội xin của một người đồng đội về trồng từ khi ông bà về ở với nhau. Chẳng thế mà từ nhỏ, tôi đã thấy gốc cây sần sùi, to tròn như thân người lớn, tỏa bóng mát rượi cả khu bờ giếng. Mỗi khi xuân về, nhất là lúc đón nắng hạ tràn trề, cây lại như chiếc ô xanh được đan kết bởi vô vàn những chiếc lá thuôn dài óng ả. Rồi từng chùm từng chùm nụ từ những cành khẳng khiu lại đơm hoa trắng rộ với những cánh hoa nhỏ xíu, kết trái chín đỏ như trái bồ quân.
Tuổi thơ tôi là những tháng ngày rong ruổi trên đồng chiều cuống rạ, thả trôi những ước mơ trên dòng nước mát sông quê và có cả cái cảm giác thích thú bên kỷ niệm trèo vối hái lá hái nụ. Những ngày hè oi ả, khi cây vối lá chẳng còn non tơ nhưng cũng chưa kịp già úa và xuất hiện vô số những chùm nụ li ti chưa kịp bung nở, tôi lại như chú sóc con leo tít lên tận cây cao. Từng chùm lá, chùm nụ được tôi bẻ gọn gàng thả xuống cho nội. Và bao giờ nội cũng bảo tôi lấy phơi khô đủ uống cho mùa sau để cây còn sinh sôi, phát triển. Mỗi lần trèo vối như thế, tôi lại không thể quên hương thơm dễ chịu của nó vương vấn, theo tôi suốt cả ngày.
Đến tận bây giờ tôi vẫn còn nhớ như in bên tráp đựng cau trầu là tách trà nước vối được ủ ấm trong cái giỏ mây của nội. Lúc còn sống, nội quý chúng lắm! Khi nào nội cũng có một cái chum sành đựng nước mưa. Mới sáng sớm nội đã ra chum nước, dùng gáo dừa múc đầy ấm mang vào bếp đun sôi trên cái bếp củi rồi pha một tách trà vối đầy ủ ấm trong cái giỏ mây dành uống cả ngày. Nội bảo nhờ uống trà lá vối mà nội thấy nhẹ bụng, lại ăn được, ngủ được. Những khi tôi bị lở ngứa chân tay, nội còn sắc chén nước vối thật đặc bôi lên, thế mà khỏi liền. Tôi yêu nội, yêu cây vối bên giếng nhà từ những ngày xa xưa ấy.
Những trưa hè nắng như đổ lửa, sau bữa cơm, bố mẹ tôi vẫn thường ngồi trên chiếc ghế băng dài, bên chiếc bàn gỗ đặt giữa nhà. Tay phe phẩy chiếc quạt mo cau, tay nâng ly trà lá vối lên uống từng ngụm. Bên ly trà vối nước sóng sánh vàng, thỉnh thoảng bố lại chép miệng như thể để thưởng trọn cái vị đăng đắng, ngòn ngọt của thức quà quê thơm thảo này. Và đã bao mùa thứ nước uống giải khát, thanh nhiệt này đã gắn bó với gia đình tôi như một hương vị đặc biệt của quê nhà.
Những đêm trăng thanh, dưới hiên nhà ngày ấy, mẹ tôi thường trải một chiếc chiếu cói thật rộng, chuẩn bị một ấm nước vối thật đầy. Bữa cơm tối vừa xong là các cô bác xóm giềng lại kéo nhau đến chuyện trò bên cốc nước vối. Bao chuyện mùa màng, làng nước tháng tháng năm năm vẫn thế vậy mà cứ nhâm nhi ngụm nước vối lại trở nên hồ hởi, tưởng chừng như vẫn mới tinh. Nhìn các cô bác chuyện trò, ngắm ánh trăng quê rót những ánh vàng xuống từng cốc nước vối sóng ánh, trong hơi đêm dìu dịu mới thấy cuộc sống thôn quê tuy nghèo khó mà yên ả biết nhường nào.
Vào Nam lập nghiệp, tôi mang theo cả một cây vối trồng ở trước nhà. Lá vối vẫn xanh; cây vẫn ra nụ, trổ hoa, kết trái nhưng nội tôi thì đã đi xa tận phương trời nào. Tôi chăm chút cây như để nhắc nhở về những tháng ngày bên nội. Và như để giữ lấy… một hương vị thân thuộc của quê nhà.
Xanh Nguyên/Người Hà Nội