Hà Ân là làng làm chổi đót có tiếng ở Hà Tĩnh với hơn 200 hộ dân theo nghề. Mỗi ngày tại đây cho ra đời hàng nghìn chiếc chổi, tạo công ăn việc làm và tăng thu nhập cho nhiều lao động địa phương.
Những ai đã từng đến với Hà Ân một lần đều không khỏi ấn tượng trước quang cảnh tất bật của người dân, từ những nam thanh nữ tú, những cô những bác cho tới các cụ già râu tóc bạc phơ tay đều thoăn thoắt, người xé đót, người quấn, người chặt… Gương mặt ai nấy đều sáng lên niềm vui của lao động. Cái nghề giản dị, thô mộc nhưng lại nuôi sống không biết bao nhiêu thế hệ người làng.
Làm chổi đót được xem là nghề truyền thống của địa phương, có tuổi đời hơn 150 năm, được truyền từ đời này qua đời khác. Nghề không kén người làm, chỉ cần chăm chỉ, cần cù, chịu khó và khéo tay một chút là đã có thể tự mình làm ra được những chiếc chổi đót chắc chắn, bền đẹp.
Nguyên liệu chính để làm chổi là cây đót, dây mây hoặc dây nhựa. Trước đây, cây đót có thể được đi lấy từ các vùng núi Hồng Lĩnh, Thạch Hà của tỉnh Hà Tĩnh, nhưng hiện nay nguồn nguyên liệu chủ yếu phải nhập từ Lào hoặc các tỉnh miền núi phía Bắc.
Bà Nguyễn Thị Thủy, người làm chổi đót lâu năm tại làng nghề Hà Ân cho hay, đây là công việc được truyền từ đời này sang đời khác, trai làng nghề lấy gái làng nghề nên ai sinh ra từ làng đều biết làm chổi đót.
Việc kết chổi cần cẩn thận, chắc chắn để sản phẩm được bền, đẹp.
Cứ đến đầu tháng 12 năm trước đến tháng 2 âm lịch năm sau là vào vụ đót, thương lái chở về thôn Hà Ân nhập cho người dân. Mỗi hộ mua 9 đến 15 tấn đót cất trong kho dùng quanh năm.
Với người dân làng Hà Ân trước đây, làm chổi đót chỉ là một nghề phụ tăng thu nhập mỗi khi rảnh rỗi việc ruộng đồng, nhưng đến nay thì đã trở thành nghề chính của cả làng. Bởi nguồn thu từ nghề ổn định, sản phẩm làm đến đâu được thu mua hết đến đó. Nhờ chổi mà các hộ dân nơi đây có thêm chi phí để vừa xây nhà, dựng cửa, làm các công trình phụ trợ, nuôi dạy con cái học hành và trang trải chi phí sinh hoạt. Thông thường, một người có tay nghề tốt, chăm chỉ sẽ làm được khoảng 20 chiếc chổi/ngày, thu nhập 4-4,5 triệu/tháng.
Bà Nguyễn Thị Thuỷ (60 tuổi, một người dân tại làng Hà Ân chuyên làm nghề chổi đót) cho biết: “Nghề này ở làng được cha truyền con nối, người làng nghề được gả cho người làng nghề nên ai cũng biết làm từ người già đến trẻ nhỏ, những ai sinh ra từ làng đều biết làm chổi đót”.
Ông Lê Tiến Nươm với tuổi nghề gần 50 năm vẫn luôn chăm chỉ với công việc của mình. Bởi nhờ công việc này mà các con của vợ chồng ông được ăn học đàng hoàng, gia đình ông có tiền trang trải cuộc sống.
Là người có thâm niên gần 50 năm làm chổi, ông Lê Tiến Nươm cho hay, nhờ công việc này mà vợ chồng ông nuôi được các con ăn học đàng hoàng. Nay các con đã có công việc ổn định, có thể chu cấp cho vợ chồng tôi có cuộc sống thoải mái nhưng yêu nghề nên vẫn cứ làm. "Mỗi tháng vợ chồng tôi làm được khoảng 300 cái, sau khi trừ mọi chi phí thì thu nhập khoảng 8 triệu đồng/tháng", ông Nươm cho hay.
Tại Hà Ân hiện nay người dân đang sản xuất 2 loại chổi phổ biến là chổi cán nhựa và chổi cán đót. Để có được một cây chổi đót bền đẹp, công đoạn đầu tiên tiên là tước bông đót thành từng bó nhỏ, mỗi bó trừ lại một phần cuống dài để làm cuống chổi. Khi bó đót phải quấn đều và chặt tay, nếu lỏng thì sau này hoàn thành, cây chổi sẽ dễ bị lỏng và rời ra khi sử dụng. Với chổi cán nhựa, sau khi bó đót tạo hình rẻ quạt sẽ nhét phần cuống đót vào cán nhựa. Bỏ bó đót vào cán nhựa xong, người thợ dùng sợi thép để xâu "chân tít". Công đoạn này sẽ quyết định làm cho chổi xòe ra và cố định để tăng diện tích bề mặt khi quét.
Sau khi hoàn tất xâu "chân tít", người thợ sẽ dùng máy bắn đinh vít để cố định phần đầu của chổi và cán nhựa. Chổi cán đót cũng làm các công đoạn tương tự, duy chỉ có điểm khác là ở phần "chân tít" được kết hai vòng bằng dây mây hoặc dây nhựa.
Sản phẩm chổi đót chuẩn bị đưa ra thị trường tiêu thụ.
Cán chổi dài khoảng một mét, được quấn chặt bằng dây mây, dây nhựa hoặc dây thép ở phần cuối để các que đót không bị rời ra. Làm chổi đót không đòi hỏi trình độ cao bởi vì chủ yếu làm bằng phương pháp thủ công, chỉ cần người lao động cần cù, khéo léo, cẩn thận một chút là đã cho ra đời sản phẩm đạt chuẩn.
Trao đổi với phóng viên, ông Lê Văn Thân – Phó Chủ tịch UBND xã Thạch Mỹ cho hay, nghề làm chổi đót là nghề phụ nhưng mang lại thu nhập chính cho bà con. Làm chổi đót từ người già đến trẻ nhỏ, không kể gái hay trai. Nghề làm chổi đót chủ yếu sản xuất thủ công theo hộ gia đình, không đòi hỏi trình độ cao, cần sự cần cù, khéo léo mới cho ra đời những cây chổi vừa bền, vừa đẹp. Hiện chính quyền địa phương đang khuyến khích bà con mở rộng quy mô bằng cách hỗ trợ vay vốn và định hướng quy hoạch bãi tập kết vật liệu giúp bà con làm nghề.
https://doanhnghiepthuonghieu.vn/giu-lua-lang-nghe-choi-dot-hang-tram-nam-o-ha-tinh-p43227.html