Đền Khương Hạ (đền Cà) nơi họp chợ Đình Gừng xưa.
Câu ca dao xưa đã nêu lên nghề nghiệp đặc trưng của vùng Khương Hạ (nay thuộc phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, Thành phố Hà Nội). Nằm ở vùng ven sông Tô Lịch, đất Khương Hạ xưa ngoài nghề chính cấy lúa, trồng rau, đánh cá “Đình Gừng bán cá đội đầu” còn có một số nghề thủ công nổi tiếng như muối dưa cà, bắt cà cuống và nghề hàn thiếc. Các hàng cơm tám giò chả phố Hàng Buồm thường dùng dưa nén của Khương Hạ Đình Gừng ăn với thịt quay nên có câu: "Thịt sơn son, dưa cuộn tròn".
Chợ Đình Gừng ngày xưa họp tại ngã ba gần đền Cà bây giờ, chỗ gọi là quán Bồ Đình, nơi tập trung tuần phiên canh gác. Quanh chỗ đó, ngày rằm tháng tám, mồng 5 tháng 5, mồng 3 tháng 3 các ngày Tết cổ truyền người ta mổ lợn mang ra bán. Chợ không họp thành phiên, buổi sáng người ta mang cà ra bán một lúc, ngoài ra có vài hàng thiếc họ mang ra phục vụ chữa, hàn thiếc cho khách hàng, có khi vừa bán đồ sắt tây vừa hàn sửa thùng chậu. Một vài hàng xén bán kim chỉ, gương lược, phẩm nhuộm… vài người làng mang dưa, cà muối ra đó bán cho một số người cất đi nơi khác bán và là nơi hẹn nhau tập trung để cùng vào phố bán rong. Hồi ấy dân còn thưa thớt.
Người bán hàng không có bàn, họ ngả cánh cửa ra để bán hàng bên cạnh đường còn họ đứng ở dưới ruộng bán. Chợ không ra chợ như bây giờ, có vài đám đất rộng vào mùa thu hoạch cà người ta bầy cà ra bán la liệt. Sau dần họ đi chợ Lủ và chợ Ngã Tư Sở, điểm bán ngã ba chợ Đình Gừng ấy cũng dần teo đi, sau không còn nữa.
Như vậy chợ Đình Gừng xưa chỉ là một cái chợ làng nhỏ bé, họp vài giờ buổi sáng sớm cho dân mua bán thức ăn, không có cầu, quán chợ, họp ngoài trời, chỉ đông nhất vào mùa cà, ngồi ngay trên đám ruộng mới gặt.
Tháng 1/ 1997, phường Khương Đình thành lập. Theo quy họach xây dựng các chợ dân sinh chung của thành phố, chợ Khương Đình được xây dựng trên nền đất của một vườn cây trước đây là ruộng. Chợ Khương Đình mới xây trên đoạn đường ngày xưa chợ Đình Gừng từng họp. Cửa chính trước mặt hướng Tây là đoạn cuối đường Khương Trung, giáp với phố Bùi Xương Trạch, lưng chợ quay về phía Nam là cánh đồng, phía Bắc giáp ngõ của phố Khương Trung, phía Nam giáp xóm Chàm còn gọi là xóm Đức Long, nay là Khu dân cư số ba.
Chợ Khương Đình rộng tới 5000m2 được xây tường bao cẩn thận, có cả cửa phụ thông ra ngõ phố Khương Trung. Ở giữa chợ là khu nhà hai tầng, xung quanh là diện tích rộng bày bán đủ các mặt hàng. Khoảng rộng phía trước chợ chủ yếu là các hàng rau quả, thực phẩm, các hàng bát, chén, đĩa, phía sau bán thịt và gia cầm, một số hàng ăn… Khu nhà hai tầng, tầng một chủ yếu bán các hàng điện máy, kim khí, tầng hai có phòng cho Ban quản lý chợ và các hàng vải, quần áo trẻ em… Từ khi có chợ số người vào chợ kinh doanh ngày một đông và chợ cũng ngày càng sầm uất.
Chợ Khương Đình nay nối tiếp chợ Đình Gừng xưa, là nét đẹp hài hòa trong văn hóa chợ, chúng bổ trợ cho nhau để chứng minh rằng sự thăng trầm của những ngôi chợ, mà sự tiến triển hay mất đi của nó còn in mãi trong tâm trí người dân nơi đây.
Hồ Sĩ Tá/NHN