Đền các chiến binh ở Chichen-Itza.
Mười năm sau, Cancún nhanh chóng phát triển thành một đô thị du lịch và nghỉ dưỡng nổi tiếng thế giới. Đến năm 2020, Cancún có 705.000 người, trong đó có khoảng 175.000 cộng đồng người Maya. Cancún ở cùng vĩ độ với Việt Nam, nên thiên nhiên và cảnh quan có nhiều nét tương đồng. Ngoài diện tích xây dựng, Cancún còn giữ nguyên vẹn nét hoang sơ đặc trưng của vùng đầm lầy với những tiếng ộp oạp của ếch nhái, ễnh ương ban đêm, tiếng chim rít rít ban ngày.
Cancún, cái nôi của nền văn minh Maya. Vương triều Maya có cách nay trên 5.000 năm, trở nên hùng mạnh và phát triển trong khoảng từ thế kỷ XII đến thế kỷ XV. Những di tích còn lại đến ngày nay khiến chúng ta phải ngỡ ngàng về sự đồ sộ, và vĩ đại của nó. Trước hết phải kể đến Chichen - Itza (theo tiếng Yucatec Maya, Chichen-Itza có nghĩa: “Miệng giếng của người Maya”, là một địa điểm khảo cổ thời tiền Colombo, do người Maya xây dựng nằm ở trung tâm phía Bắc bán đảo Yucatan. Vùng phía Bắc Yucatan, không có một con sông nào chảy qua, nhưng tại nơi này có 3 chỗ đất sụt, trở thành 3 cái hồ cung cấp nước quanh năm cho Chichen-Itza. Hai trong số 3 hồ đó vẫn còn tồn tại tới ngày nay. Trong đó hồ Hy sinh là hồ nổi tiếng nhất, nó được dành cho việc cúng tế vị thần mưa Maya là Chaac. Nhiều vật thể quý như ngọc bích, đồ gốm sứ và hương thơm được ném xuống để dâng hiến cho Chaac. Chichen-Itza, từng là trung tâm vùng đất thấp Maya có từ thời cuối Cổ điển (Late Classic) cho tới thời tận cùng Cổ điển (Terminal Classic) và kéo dài tới thời kỳ đầu hậu Cổ điển (Early Postclassic). Chichen-Itza là một cứ điểm quan trọng của người Maya. Hiện Chichen-Itza còn giữ được nhiểu di tích nổi tiếng như đền kim tự tháp Thành Trì, gồm 91 bậc, có 52 tấm đá khắc đồ án, tượng trưng cho 52 năm là một năm luân hồi trong lịch sử Maya. Chichen-Itza còn có một sân đá bóng cổ đại lớn nhất, rộng nhất Trung Mỹ. Sân bóng có hai bức tường, dài 83 mét, cao 8,2 mét. Hai đầu sân bóng đều dựng đền miếu. Dọc theo hành lang dài dẫn đến đền Dũng sĩ” của Chichen-Itza dựng nhiều cột đá khắc hình dũng sĩ. Chichen-Itza được coi là trung tâm quyền lực của Maya, nhưng tồn tại không được dài lâu, sau khi bị vua Toltec tên là Quetzalcoatle của một bộ lạc lớn mạnh khác trên đảo Yucatan là Mayapan tấn công, tiêu diệt. Và Chichen-Itza trở thành thủ đô của Toltec, một phiên bản của thủ đô Tula. Khu Chichen-Itza tồn tại đến ngày nay không hoàn toàn theo phong cách Maya và cũng không còn thuần túy mang phong cách nghệ thuật Toltec, mà nó là một sự hỗn hợp, đan xen của mô thức văn hóa, tư tưởng của người Maya và người Toltec. Chichen-Itza từng là thủ phủ mới của người Toltec là Quetzalcoatle. Khác với xã hội Maya, thời đầu Cổ điển, Chichen-Itza không nằm dưới quyền cai trị của một vị vua hay một dòng họ. Theo Sharer và Traxler thì tổ chức chính trị của thành phố Chichen-Itza được xây dựng theo một hệ thống “Multepal”, do một hội đồng quản lý. Hội đồng này gồm các thành phần tinh túy nhất của các dòng họ cai trị.
Kim Tự tháp Ixmoya ở Coba.
Chichen-Itza là một trung tâm kinh tế lớn của vùng đất thấp phía Bắc Maya ở thời cực thịnh của nó. Tham gia vào con đường thương mại trên biển quanh bán đảo thông qua cảng tại Isla Cerritos, Chichen-Itza có thể tiếp cận các nguồn tài nguyên không có trong khu vực từ những nơi xa xôi như miền Trung Mexico (đó là các loại đá quý) và vàng ở Nam Trung Mỹ.
Chichen-Itza được UNESCO ghi vào danh sách Di sản văn hóa thế giới vào ngày 7/7/2007. Và mới đây di tích Chichen-Itza được tổ chức New Open World Copration (NOWC) chọn là 1 trong 7 kỳ quan thế giới mới.
Tulum - nằm dọc theo bờ biển phía Đông bán đảo Yucatan là một trong những thành phố cuối cùng của người Maya được xây dựng vào giữa thế kỷ XIII đến thế kỷ XV. Đó là một tòa thành bằng đá, nơi ở của hoàng gia Maya. Đến khi người Tây Ban Nha xâm chiếm Mexico, Tulum đã bị lãng quên, nhiều công trình kiến trúc đã bị đổ nát, nhưng những gì còn lại cũng đủ cho hậu thế phải nghiêng mình, ngả mũ kính phục. Tòa thành này có đủ vọng gác, ngọn hải đăng, quần thể cung điện, tu viện... Các công trình Tulum được bảo vệ bởi một bức tường đá cao khoảng 3 - 5m, chạy dọc theo bờ biển nối qua những pháo đài kiên cố với 5 cửa hẹp. Công trình kiến trúc nổi tiếng nhất của Tulum là El Castillo, đền của các bức bích họa và đền thờ của Thiên chúa. Đền của các bức họa là ngôi đền đẹp nhất, trong đó có bộ sưu tập cổ quý và một thư viện. Đền của các bức họa được sử dụng như là một đài quan sát để theo dõi sự chuyển động của mặt trời.
Ngoài ra, ở Cancún còn có Coba - một thành phố cổ xưa của người Maya với nhiều kim tự tháp lớn nhỏ khác nhau, trong đó kim tự tháp Ixmoya thuộc nhóm Nohoch Mul cao nhất trên bán đảo Yucatan là 42m, với 130 bậc, được xây trước hoặc cùng thời với kim tự tháp Ai Cập. Trong các công trình của Coba có nhiều điêu khắc đá, là những tài liệu nói về cuộc sống, những nghi lễ và những sự kiện quan trọng qua các thời kỳ của nền văn minh Maya. Các di tích Coba trải dài trên 44 km, về phía Tây Bắc Tulum. Coba được khởi dựng vào những năm 50 TCN và đến năm 100 SCN. Coba trước đây là một đô thị sầm uất, có khoảng 50.000 dân, chiếm một diện tích trên 80km2, là đỉnh cao của nền văn minh Maya.
Người Hà Nội
https://nguoihanoi.com.vn/cancun-cai-noi-cua-nen-van-minh-maya_272126.html