Cùng với các di tích, danh sĩ tà i hoa của vùng đất Thăng Long gắn liửn với nửn văn chương đỉnh cao thì những di tích, danh tướng gắn liửn với nửn võ học cũng đem lại một cái nhìn toà n diện vử một vùng đất địa linh nhân kiệt, văn võ toà n tà i.
Thời đầu nhà Lý, khi đất nước bước và o thời kử³ tương đối ổn định thì những công trình văn hóa, chùa chiửn được xây dựng thể hiện một triửu đại chuộng văn, chuộng đạo lý Phật. Tuy nhiên, nhà Lý cũng quan tâm đến việc tập luyện võ nghệ. Ngay từ khi vua Lý dời đô vử Thăng Long đã cho xây dựng một khu vực điện Giảng Võ - nơi duy trì dạy và luyện quân sự nằm ở hai là ng Giảng Võ và Hà o Nam là hai trại thuộc tổng Nội, huyện Vĩnh Thuận cũ. Đến đời vua Lý Anh Tông đổi tên thà nh Giảng Võ trường.
Một trận đấu vật thời xưa. Ảnh: ST
Đến đời Trần, Giảng Võ trường chuyển đi nơi khác, đây chỉ còn là Võ Trại có dân cư sống xen lẫn. Tuy nhiên có thể nói Thăng Long thời Trần là Thăng Long chuộng võ. Năm 1253 vua Trần cho lập Giảng Võ đường, vương hầu tôn thất, quý tộc, các tướng sĩ, quân đội đến Giảng Võ đường tập luyện cườ¡i ngựa, bắn cung, đấu võ, trau dồi binh pháp, và khuyến khích tất cả trai tráng trong nước đửu phải tập võ. Và o những ngà y lễ hội mùa xuân, không chỉ mang tính chất vui chơi giải trí mà tinh thần thượng võ cũng được đử cao trong những hội thi... Nhử thế mà khi quân Mông Cổ trà n sang nước ta, nhà Trần đã có ngay hơn 20 vạn quân để chống giặc.
Còn có một giai thoại kể rằng: lúc bấy giử các phương hầu phần nhiửu lấy sự đánh nhau bằng tay không và một mình đi ăn cướp là dũng cảm. Vũ Uy Vương (con vua Trần Thái Tông) cũng là m thế. Một hôm, Vũ Uy Vương đánh nhau tay không ở Đông Bộ Đầu, vua đi vi hà nh trông thấy hửi rằng: người béo mà trắng là ai, bắt lại đây để sai bảo. Vũ Uy Vương nghe thấy bèn trốn mất.
Ngoà i Giảng Võ Đường, nhiửu nơi khác trong kinh thà nh Thăng Long cũng được sử dụng là m nơi luyện tập võ nghệ như bến Đông ở Hồ Tây. Sử cũ còn chép lại ngự sử đại phu Trương Đỗ cuối thế kỷ 14 là người thanh liêm, phóng khoáng, có chí lớn, khi còn nhử ngụ ở phường Cơ Xá “ Nghi Tà m có lần đi chơi Hồ Tây xem tướng quân tập bắn, nói đùa rằng: Nghử ấy thì có khó gì. Tướng quân ngạc nhiên hửi: Mà y bắn trúng được không?. Trả lời: Xin thử xem. Bắn ba phát trúng cả ba...
Dưới thời Lê, mặc dù Nho giáo được đưa lên tới đỉnh cao, Nho sĩ được coi trọng với nhiửu đặc ân của vua ban nhưng nhà Lê vẫn chú trọng đến việc luyện tập võ nghệ cho quân lính. Vườn Bách Thảo ngà y nay từng nằm trong khu vực Giảng Võ của triửu Lê trước kia. Thời vua Lê Thánh Tông, vua cho dựng một quả núi đất (mà hiện nay vẫn còn) là m một duyệt võ đà i để đứng đó nhìn xem quân sĩ thao luyện. Vì thế người người xưa mới đặt tên núi ấy là Khán Sơn.
Trải qua các triửu đại Lê Trung Hưng, Trịnh - Nguyễn với những cuộc phân tranh quyửn lực, đất nước chìm trong những cuộc nội chiến liên miên thì việc tập trung xây dựng một đội quân võ nghệ trong cả nước đã không còn được chú trọng như trước. Dưới thời Nguyễn, trước âm mưu xâm lược của quân Pháp với những trang thiết bị vũ khí hiện đại, quân đội của triửu đình nhà Nguyễn không đủ sức mạnh để đánh bại kẻ thù nhưng tinh thần võ sư của người dân Hà Nội vẫn khiến cho thực dân Pháp nể trọng.
Môn võ cổ truyửn. Ảnh: ST
Sau khi thà nh Hà Nội bị thất thủ, Tổng đốc Hoà ng Diệu tuẫn tiết. Một tùy tướng của Hoà ng Diệu là cụ Cử Tốn - cử nhân võ triửu Nguyễn - lui vử ở ẩn, mở lò dạy võ ở khu vực phố Trần Quý Cáp bây giử. Trong lòng viên tuử³ tướng của vị Tổng đốc bất khuất vẫn đau đáu một tâm nguyện khi Tổ quốc cần sẽ lại cùng môn sinh phò vua giúp nước. Giặc Pháp coi cụ như cái gai trước mắt. Chúng hãm hại là m cụ mù hai mắt. Song, những bí kíp võ công của cụ đã được lớp truyửn nhân tinh hoa như Mùi Đen, Tư Côi, Lý Đen... lĩnh hội.
Để triệt hạ lò võ già u tinh thần yêu nước nà y, giặc Pháp sắp sẵn mưu gian lập lôi đà i treo thưởng cho võ sư ba xứ Bắc - Trung - Nam và toà n cõi Đông Dương đánh thắng thầy trò Cử Tốn sẽ được thưởng Bắc Đẩu bội tinh. Biết được âm mưu thâm độc muốn gây cảnh nồi da nấu thịt trong là ng võ và để cho một số võ sư và dân chúng quên đi kẻ thù chính là giặc Pháp nhưng thầy trò cụ Cử Tốn cũng rất khó xử: không tham chiến thì quần hùng chê cười, không bảo vệ được danh dự môn phái mà thượng đà i thì không tránh khửi cảnh đầu rơi máu chảy, ân oán giang hồ.
Cụ Cử cùng các môn sinh suy nghĩ nhiửu lắm, cà ng đến gần ngà y hạn định, lòng họ cà ng như lửa đốt. Cuối cùng, họ cũng tìm ra cách hạn chế cảnh máu chảy mà vẫn bảo vệ được tiếng tăm cho môn võ của mình... Hồi đó Bách thú Hà Nội có con hổ cụt đuôi khét tiếng hung dữ. Hôm thi đấu, trước sự chứng kiến của các quan chức thực dân và Nam triửu một đệ tử chân truyửn của cụ Cử Tốn đã và o chuồng cọp đực diễn lại tích Võ Tòng đả hổ. Mùi Đen tay không và o chuồng cọp đực, sau một hồi ác chiến đã đánh gục cọp đực, tóm gáy, bẻ chân đưa sang chuồng cọp cái và ngược lại. Những kẻ tưởng mình có mưu sâu kế hiểm đà nh bất lực, quần hùng ba xứ và Đông Dương thêm kính trọng cái nhân, cái trí, cái dũng của thầy trò cụ Cử Tốn.
Mặc dù Thăng Long “ Hà Nội còn lưu giữ được một số di tích, danh thắng tiêu biểu gắn liửn với nửn văn chương đỉnh cao của vùng đất kinh kử³ nhưng những di tích minh chứng cho một Thăng Long “ Hà Nội chuộng võ hầu như không còn tìm thấy. Thế nhưng, tinh thần thượng võ của các danh tướng, võ sư vùng đất kinh kử³ vẫn còn là dấu ấn khó phai trong lịch sử vùng đất ngà n năm văn hiến.
Theo Người Hà Nội
nguoihanoi.com.vn/lo-luyen-vo-cua-thanh-thang-long-xua_27791.html