Trong vòng quay tạo hóa, con người ta đôi khi không kịp dừng lại ngẫm nghĩ về những gì đã, đang và sẽ làm. Chúng ta cùng một lúc bị cuốn theo nhiều thứ. Kinh nghiệm, những hiểu biết thực tại có khi chưa đủ giúp chúng ta soi xét, làm sáng tỏ mọi điều để có được nhận thức và hành động đúng đắn. Và thế là rất có thể ta sẽ trở thành nô lệ của nhiều thứ!
Ai cũng biết đến câu châm ngôn nổi tiếng “Học, học nữa, học mãi” của Lê-nin. Vậy, nhưng học gì và học như thế nào cũng không kém phần quan trọng. Thả sự hữu hạn của một con người, đời người giữa đại dương tri thức, ta mới thấy việc lựa chọn tiếp thu nội dung kiến thức và phương pháp tiếp cận chúng là điều tối quan trọng. Nên tiếp thu những tri thức hữu ích, thiết thực, nhất là những hiểu biết khoa học để chúng ta có thể nhận chân được thế giới, xã hội cũng như về chính mình; đồng thời cũng biết lựa chọn phương pháp học tập phù hợp nhất với bản thân để có thể lĩnh hội được một cách hiệu quả nhất những tri thức cần thiết ấy. Làm được vậy chúng ta sẽ không trở thành nô lệ của tri thức.
Cuộc sống càng hiện đại, con người càng có xu hướng chạy đua với thời gian. Nhiều người làm quần quật cả năm, chẳng có thời gian rảnh rang để tham gia một chuyến du lịch, thậm chí đến bữa ăn cũng không được thư thả. Vậy nhưng, họ vẫn muốn một ngày có 48 tiếng, thậm chí dài hơn nữa và lúc nào họ cũng than không có thời gian… Biết quý trọng thời gian, biết yêu lao động là tốt nhưng thiết nghĩ cái gốc của nhân văn trước hết là phải biết yêu bản thân mình! Chúng ta không nên lãng phí thời gian cho những việc làm vô bổ nhưng cũng phải biết nghỉ ngơi, chăm sóc cho bản thân, tự thưởng cho mình những thú vui giải trí lành mạnh sau những giờ làm việc mệt mỏi. Như vậy mới là được sống, biết làm chủ thời gian chứ không phải bị thời gian sai khiến như nô lệ.
Tôi nhớ những năm học đại học xa nhà. Hôm nào không còn một đồng tiền dính túi, trong người cảm thấy thật sự lo lắng, bất an. Những năm đầu sau khi lập gia đình với hai bàn tay trắng, tôi lại càng nhận thấy vai trò to lớn của đồng tiền… Vậy nhưng không phải có tiền là có tất cả! Thực tế xã hội đã chứng minh cho chúng ta thấy người giàu có vẫn không thoát được bệnh hiểm nghèo, những đại gia vẫn không có được hạnh phúc hôn nhân, gia đình trọn vẹn,… Tiền nhiều để làm gì nếu bản thân chúng ta không được khỏe mạnh và hạnh phúc? Nếu chúng ta chỉ biết lao đầu vào kiếm tiền mà quên đi những giá trị tốt đẹp của cuộc sống thì cũng đồng nghĩa ta đã trở thành nô lệ của đồng tiền.
Trong một lần trò chuyện, bạn tôi bức xúc khi nói về những người sống mà chỉ tồn tại như cái bóng của người khác. Tôi mỉm cười: như thế mới là xã hội! Trong xã hội hiện nay, vẫn còn những con người lười lao động, có thói quen dựa dẫm, ỷ lại vào người khác, trở thành công cụ sai khiến của người khác. Có cả những người lười tư duy dẫn đến cả đời chỉ biết nghĩ theo, nói theo, làm theo người khác. Dĩ nhiên cái gì hay thì ta nên học hỏi. Nhưng mỗi người cũng cần có tư duy độc lập, biết soát xét, lật lại những vấn đề đã có; biết vận dụng, tổng hợp, sáng tạo trên nền tảng có sẵn, nếu không chúng ta sẽ dễ vấp phải lối mòn tư duy, đi theo vết xe đổ của người khác. Tất cả những biểu hiện ấy chứng tỏ ta đã là nô lệ của người khác, không được là chính mình.
Trong tiểu thuyết Thép đã tôi thế đấy, Nikolai A.Ostrovsky đã viết nên những lời văn chí lý rằng: “Đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí…”. Cuộc sống chỉ thực sự ý nghĩa khi mỗi người biết tận hiến và tận hưởng. Muốn vậy hãy biết tin yêu bản thân, cuộc sống; biết nhận thức lại và làm chủ mọi vấn đề. Đừng bao giờ trở thành nô lệ trên chính thiên đường mặt đất mà chúng ta đang sống.
Thu Đình/Người Hà Nội