Lung linh đêm Ba Đình - Ảnh: Lê Đức Kim
Cứ vào những ngày đầu của tháng 10 hàng năm là lòng tôi lại xốn xang, rạo rực… Bài hát “Tiến về Hà Nội” của nhạc sĩ tài hoa Văn Cao cứ vang lên như nhắc nhớ tôi, đánh thức tôi về trang sử hào hùng của Hà Nội khi mà:
Trùng trùng quân đi như sóng
Lớp lớp đoàn quân tiến về
Chúng ta đi nghe vui lúc quân thù đầu hàng
Cờ ngày nào tung bay trên phố…
Năm cửa ô đón mừng đoàn quân tiến về
Hà Nội bừng tiến quân ca…
Thế mà đã 65 năm trôi qua, quá lục thập hoa giáp của một đời người, chiêm nghiệm quá khứ, nhìn vào hiện tại để hướng tới tương lai của Thủ đô ngàn năm văn hiến.
Nhớ lại mấy thập kỷ, trước ngày vui thống nhất đất nước, non sông tụ về một mối, Hà Nội không một giây phút bình yên, suốt ngày đêm, loa phóng thanh Thủ đô thông báo: “A lô! A lô! Đồng bào chú ý, máy bay địch đã bay vào địa phận Hà Nội, đồng bào nhanh chóng vào hầm trú ẩn…”. Thử thách đỉnh cao của Thủ đô vào những ngày ấy là cuộc tập kích chiến lược 12 ngày đêm, từ ngày 18 đến 30 tháng 12 năm 1972, người Hà Nội kiên cường, bền gan chống trả và đã chiến thắng hào hùng, chiến thắng tổng lực của quân và dân Thủ đô, của cả ba thứ quân: bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân tự vệ với sao vuông trên mũ. Hà Nội đã viết thêm trang sử vàng chống ngoại xâm mà người Việt Nam trong nước và người nước ngoài gọi một cái tên rất đỗi tự hào: Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không. Mười hai ngày đêm không chiến, quân và dân Thủ đô đã bắn rơi 23 máy bay các loại “Thần Sấm”, “Con Ma” siêu tốc siêu thanh, kể cả pháo đài bay B52 của không lực Hoa Kỳ… Đến đây, tôi lại bồi hồi nhớ đến ca khúc “Hà Nội niềm tin và hy vọng” của nhạc sĩ Phan Nhân:
Hà Nội đó, niềm tin yêu hy vọng
Của núi sông hôm nay và mai sau
Chân ta bước lòng ung dung tự hào
Kìa nòng pháo vẫn vươn lên trời cao
Rồi những năm tháng tiếp theo, người Hà Nội cùng cả nước dốc toàn lực, sức người, sức của hướng về đồng bào miền Nam ruột thịt, vì thắng lợi hoàn toàn…
65 năm xây dựng và trưởng thành, nhất là hơn 30 năm đổi mới, Thủ đô đã vươn mình trong tầm vóc mới, diện mạo mới: Kinh tế tăng trưởng vượt bậc, tốc độ tăng GDP từ mức gần 4% ban đầu, lên mức trên 7,2% hiện nay, thu nhập bình quân đầu người tăng 6,4 lần so với 30 trước. Các lĩnh vực văn hóa xã hội, đặc biệt là giáo dục đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân cả về vật chất và tinh thần liên tục đứng đầu cả nước. Công tác quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển đô thị có bước tiến rõ rệt; diện mạo Thủ đô ngày càng hiện đại, văn minh, khang trang, sạch đẹp… Tuy nhiên, Hà Nội cần thêm nhiều giải pháp đột phá mạnh mẽ và quyết liệt xử lý những nút thắt, những điểm nghẽn về giao thông, môi trường, trật tự đô thị, văn minh công cộng… để xây dựng thành phố thông minh, đón đầu cơn lốc công nghệ 4.0, xứng đáng với vai trò “đầu tàu” của Thủ đô - trái tim của cả nước.
Càng gần đến ngày Giải phóng Thủ đô 10/10, tôi lại càng thấm thía lời ca của ca khúc “Nhớ về Hà Nội” của nhạc sĩ Hoàng Hiệp:
Hà Nội của ta, Thủ đô yêu dấu
Một thời đạn bom, một thời hoà bình
Hà Nội vừa tưng bừng kỉ niệm 20 năm ngày được UNESCO công nhận danh hiệu “Thành phố vì hoà bình”, sự tôn vinh và ghi nhận của cộng đồng quốc tế trước những đóng góp to lớn của Hà Nội trong công cuộc đấu tranh vì hoà bình không chỉ riêng cho Thủ đô, cho dân tộc mà còn cho nhân loại. Bỗng nhiên tôi cứ tự hỏi: Tại sao hàng mấy trăm Thủ đô của các nước trên khắp năm châu mà UNESCO lại chọn Hà Nội để vinh danh “Thành phố vì hòa bình”? Chắc họ hiểu trong sâu thẳm của chiều dài lịch sử cả ngàn năm văn hiến, nước Việt nói chung và Thăng Long - Hà Nội nói riêng luôn là địa danh của chiến tranh khốc liệt đồng thời luôn khao khát hòa bình của mỗi người dân. Ngay cả trong chiến tranh và trong hòa bình, Hà Nội luôn là điểm đến nhân văn, thân thiện, an toàn đối với những ai đã từng đặt chân đến Thủ đô.
Hàng ngày, đi qua trung tâm Hoàng thành Thăng Long, tôi như được tiếp thêm sức mạnh của quá khứ, của ông cha tiên tổ. Không phải ngẫu nhiên mà năm 2010, sau nhiều lần khảo cứu rất cẩn trọng, UNESCO đã công nhận Hoàng thành Thăng Long là di sản văn hóa thế giới - đây là sự ghi nhận của quốc tế về những giá trị văn hóa, lịch sử, truyền thống ngàn năm của Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội. Những di tích, di vật hiện hữu phát lộ được bồi đắp qua hàng nghìn năm, là nơi giao thoa những giá trị văn hóa, điêu khắc, kiến trúc, xây dựng, quy hoạch, cảnh quan… là tài sản tinh thần vô giá cho hôm nay và mai sau. Hơn ai hết công dân Thủ đô vinh dự và tự hào về di sản Quốc gia đặc biệt này.
Tháng 10 năm nay, ngoài rạo rực về ca khúc hào sảng của nhạc sĩ Văn Cao: “Trùng trùng quân đi như sóng…” tôi còn da diết bâng khuâng bởi ca khúc “Hà Nội đêm trở gió” nhạc Trọng Đài lời thơ Chu Lai:
Nhớ về mùa thu tháng mười
Áo học trò xanh những hàng me
Hà Nội ơi! Ta nhớ không quên
Hà Nội ơi! Trong trái tim ta…
Tây Hồ, tháng 10/2019
Lê Như Tiến- ĐBQH Khóa XII, XIII Nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban VH-GD-TTN-NĐ của Quốc hội/ Người Hà Nội