Minh họa của Nguyễn Văn Đức
- Con tên Thy. Chú mới ra đảo lần đầu?
Miệng con bé hỏi nhưng mắt nó nhìn mãi ra biển xa. Biển ở đây trong lắm. Đã đi nhiều nơi, tắm nhiều bãi biển, tôi chưa thấy ở đâu nước biển trong như ở đây. Nhìn thấy cả cát dưới đáy thềm, cả những đàn cá tung tăng. Mắt con bé biếc xanh màu nước biển, trong hơn cả nước biển. Ven vịnh có dăm bãi tắm, bãi tắm nào cũng đẹp. Cát không trắng lắm nhưng mịn. Những hạt cát quyện chặt lấy nhau, tạo nên mặt bằng rắn chắc, như đổ bê tông. Bàn chân đi trên mặt cát mát dịu mà không lún, không để lại dấu chân như ở nơi khác.
- Con có thích tắm biển không?
Tôi hỏi và chờ sự phản ứng của con bé, kiểu: chú hỏi thế nào ấy, ở đảo mà lại không tắm biển à. Tuy nhiên tôi không nhận được câu trả lời như vậy, mà cũng chẳng có câu trả lời nào cả. Con bé vẫn nhìn rất xa ra biển. Mãi lâu con bé mới nói, chứ không phải là trả lời câu hỏi của tôi:
- Con chỉ tắm gió thôi chú à.
Câu nói vừa rồi của con bé lập tức bám chặt vào tai tôi như con hà bám vào vỏ tàu thủy, như có cái gì cứa vào da thịt. Tôi nôn nao.
- Con sợ nước à?
- Đâu có chú. Con ở miệt sông nước miền Tây mà chú.
- Chứ con không phải người ở đảo?
Trước đó tôi cứ ngỡ con bé sinh ra và lớn lên ở đảo.
- Con mới ra đảo vài tháng nay thôi. Quê con ở Cần Thơ.
- Thế con không đi học nữa à?
- Con học xong lớp mười hai rồi chú ạ.
Đứng trước tôi là một con bé rất bé, ngỡ còn đang học lớp bảy lớp tám gì thôi, chưa có nét gì của lứa tuổi thiếu nữ mười tám đôi mươi. Mái tóc buộc túm, còn lỏng lẻo... Riêng đôi mắt ánh nhìn vời vợi. Những lúc nhìn thẳng vào người đối thoại, ánh mắt ấy dường như xuyên thấu cả tâm can người khác. Tôi cảm nhận như vậy. Ánh mắt ấy vẫn hồn nhiên lắm, trong sáng lắm, mà sao thỉnh thoảng lại chen lẫn, mặc dù thoáng qua rất nhanh, vài tia khắc khổ thường không thấy ở lứa tuổi của nó.
- Chú từ Hà Nội ra đây mất nhiều ngày lắm nhỉ?
Tôi nói không lâu, chỉ trong vòng sáu tiếng của buổi sáng thôi. Hai lần máy bay, từ Hà Nội vào Thành phố Hồ Chí Minh mất một tiếng bốn nhăm phút, và thêm bốn mươi phút bay nữa là đã có mặt ở đây. Con bé bình luận: thời gian chờ đợi để bay còn lâu hơn thời gian bay. Rồi nó không quan tâm tới chuyện đó nữa mà bất ngờ chuyển sang chuyện khác.
- Con ra đây với ngoại và các dì của con. Ở đảo thích lắm chú à.
Gió biển phóng khoáng, miên man. Sóng biển dào dạt, cũng miên man vỗ bờ. Mọi tiếng động khác, ngay cả lá trên những cây bàng cổ thụ nơi chú cháu tôi ngồi xào xạc là thế cũng bị sóng gió nuốt chửng, riêng còn đọng lại là giọng kể chuyện của con bé, cái giọng thủ thỉ, mỏng tang.
Học hết lớp mười hai con chuẩn bị thi vào trường sư phạm, con ước thành cô giáo từ nhỏ kia. Nhìn ánh mắt con bé, tôi biết nó đang nói cái điều tự đáy lòng. Nhưng rồi ba má nói con không nên học lên nữa, vì não con có bệnh, bệnh ra sao thì ba má không nói.
Sao lại trớ trêu đến vậy, một sự trớ trêu khó tưởng tượng nổi.
- Không khí ở đảo, con biết, rất tốt cho con. Mấy tháng rồi con thấy khỏe hẳn lên.
Gió vờn mái tóc con bé làm những sợi tóc vương đầy trên làn da mặt hơi tái của nó. Con bé khoác chiếc áo mỏng bên ngoài chiếc sơ mi. Nó ngước nhìn lên cây bàng, một cặp mắt đẹp.
- Chú thấy không, những cây bàng rất cao và to, nghe nói nhiều cây trên trăm tuổi. Mấy chú Hà Nội, như chú ấy, ngắm nghía hoài, hỏi con cây gì, con nói cây bàng thì ngạc nhiên lắm. Tức cười chú ạ, các chú bảo rõ ràng rất giống bàng mà không thể tin là bàng, vì cây to quá, cao quá, chưa từng thấy. Có chú nhận xét, bàng ở đây không ra tán như bàng ở Hà Nội. Có thiệt vậy không hả chú? Con nghĩ, cây bàng ở đảo khác cây bàng trong đất liền là do chúng phải đương đầu với gió biển. Gió liền liền như vầy cơ mà chú.
Lúc này con bé mới lấy ngón tay út gẩy những sợi tóc bám trên đôi môi, cử chỉ đậm giới tính. Nó đổi chân trụ; từ nãy đến giờ nó vẫn đứng nói chuyện với tôi.
- Cả ngày con ở đây phụ việc cho quán giải khát này. Chú thấy không, căn nhà này xây từ thời Pháp, giờ làm nhà lưu niệm một nhạc sĩ. Trên tường có gắn biển đó, một biển ghi chữ Việt, còn biển kia ghi chữ Pháp. Ông ta tên là Camille Saint Saens.
Tôi nhìn về hướng con bé đưa ánh mắt tới. Tôi đã đọc hai tấm biển đó. Nó tiếp tục.
- Con không hiểu nhạc sĩ này danh tiếng tới đâu, nhưng con đọc trong nhà lưu niệm biết là ông ta đến đảo đã lâu mà không viết được gì. Tới một đêm, ông ta nghe lẫn trong tiếng gió và sóng biển ầm ào, từ cầu tàu vang lên tiếng xích xiềng va vào nhau và va vào đá, rồi cả tiếng roi quất, tiếng la đau đớn của những người tù khổ sai vọng vào. Thế rồi người nhạc sĩ đã hoàn thành tác phẩm với lời tựa: “Ở nơi đâu tồn tại cái đẹp, thì nơi đó không cần luật pháp”.
Tôi chưa được đọc lời tựa đó, nhưng tôi biết Camille Saint Saens đã soạn vở nhạc kịch mang tên Brunehinda vào năm 1895 khi ông đến Côn Đảo.
- Cầu tàu đó chú. Chín trăm mười bốn người tù khổ sai đã lần lượt bị thiệt mạng ở đó, nên người ta gọi là Cầu tàu 914.
Điều này tôi cũng đã biết vì đọc ở tấm bia lưu niệm, nhưng qua giọng kể của con bé tôi thấy thông tin đó vẫn mới. Có lẽ gió đang xoáy vào tâm hồn tôi cái âm điệu cọ sát đến rợn người của chất kim loại dưới dạng gông cùm. Con bé không hề để ý đến tâm trạng rối bời của tôi. Nó vẫn tiếp tục giọng kể thủ thỉ, mỏng tang.
- Cái lời tựa của ông nhạc sĩ con nói lúc trước, con không hiểu hết nghĩa, nhưng con thấy cuộc sống trên đảo này lạ lắm, chẳng giống ở quê con. Cái gì không phải của mình thì chẳng ai đụng tới. Ngày lẫn đêm, không nhà nào khóa cổng. Tất cả mọi thứ, kể cả xe máy, người ta lỡ quên để đâu thì vẫn còn đó. Hay thiệt chú nhỉ.
Một làn gió mới từ biển thổi vào, đưa tôi trở lại thực tại. Đúng rồi, có một cái gì đó rất khác ở đây.
- Ngoại con bảo cô Sáu, tức bà Võ Thị Sáu ấy, thiêng lắm. Cứ đêm đêm cô Sáu lại hiện ra, cùng gió bay khắp đảo. Cô giúp người ở hiền. Cô trừng trị kẻ làm bậy. Từ ngày ra đây, lỡ bữa nào có việc phải về khuya con cũng không thấy sợ chú à.
À, con bé chưa hết tuổi sợ ma. Mấy buổi rồi, một mình lang thang trên các con đường vắng vẻ, khuya khoắt của thị trấn Côn Đảo, tôi hoàn toàn yên tâm. Hơn thế, tôi còn chứng kiến hiện tượng, ít khi thấy ở các đô thị đã đến, người đi xe máy vẫn đội mũ bảo hiểm, nghiêm chỉnh dừng xe trước vạch giao thông mỗi khi đèn đỏ bật lên dù chẳng có bất cứ bóng một người cảnh sát nào. Chẳng có gì ngăn cản nếu họ cố tình vượt qua các ngã tư. Chuyện của con bé lẫn trong tiếng sóng biển rào rạt. Giọng của nó vẫn như ghim vào tai tôi trong khi gió cứ thế rung mạnh những tán bàng cổ thụ.
- Con tin sự linh thiêng của cô Sáu. Con ước mình cảm nhận được sự giúp sức của cô Sáu. Con thường cùng ngoại thắp hương trên mộ cô Sáu. Con cầu cô Sáu phù hộ để con khỏi bệnh, con có thể học tiếp thi vào đại học để mai này làm cô giáo.
Tôi mường tượng từ tận sâu thẳm trong tâm hồn con bé một niềm tin lạ lùng, đến độ sắt đá đang trào lên mãnh liệt. Con bé vẫn thủ thỉ:
- Ngày trước, vì hoạt động cách mạng, ngoại con bị đày ra đảo bốn năm. Ngày ấy người ta vẫn gọi tên cũ là đảo Côn Nôn. Ngày nay, vì thương nhớ các bạn tù, ngoại trở lại đảo để hương khói cho mọi người. Ngoại kể nhiều chuyện mà con không thể hình dung nổi sự dã man của đế quốc Mỹ và bọn tay sai ngụy quyền đến nhường nào, chỉ biết rùng mình thôi.
Con bé không hề nhầm lẫn khi phát âm tên đảo là “Côn Nôn”. Nó nói theo cách ngoại nó nói. Đó là cách phát âm của người phương Nam, đã được ghi vào sử sách.
- Chú à, có khách tới, con phải ra phục vụ.
Con bé như vụt biến khỏi tầm mắt của tôi. Tôi lấy làm tiếc khi câu chuyện của con bé phải dừng lại.
Một thoáng sau con bé lại xuất hiện. Nó bước nhanh tới chiếc bàn có hai mẹ con người ngoại quốc vừa ngồi xuống. Nó giao tiếp với khách bằng tiếng Anh khá lưu loát. Rồi nó quay vào quầy.
Nắng rực rỡ. Nhưng ngồi giữa nắng mà không thấy khó chịu chút nào. Gió biển như những đợt sóng vỗ về lên da thịt. Gió có vị mặn, ngửi thấy và nếm được, chẳng khác gì đang ngụp mình dưới làn nước biển dưới kia. Giờ tôi hiểu tắm gió là thế nào. Con bé cả ngày ở đây. Nó tắm gió suốt ngày. Có lẽ nó không thích tắm nước biển vì sợ mất đi cái cảm giác vỗ về của gió.
Khi đã trở về đất liền, tôi luôn nhớ đến ánh mắt xa xăm của con bé. Dường như đôi mắt ấy luôn luôn nhìn vào gió, xuyên qua gió, những mong tìm ở đó sự linh thiêng, sự chở che, nâng đỡ…
Hôm sau, tôi ra quán cà phê trước nhà lưu niệm nhạc sĩ người Pháp từ sớm. Con bé tên Thy thấy tôi, nó đi nhanh từ quầy ra chào tôi. Nó quay vào và lát sau bưng cho tôi một phin cà phê.
- Chú ngủ được không?
Tôi gật đầu mà không nhìn thẳng vào mắt con bé. Thật ra, đêm qua tôi trằn trọc vì không cắt đứt được cảm giác sắc lẹm của sóng biển đập vào những tảng đá ở Cầu tàu 914 lúc xẩm tối, khi tôi ra ngồi hóng mát ở đó. Cảm giác ấy khó tả, có kể lại cho con bé chắc nó khó hình dung, hơn nữa tôi sợ làm tổn thương niềm tin ở con bé. Hằng ngày, gió biển tắm cho nó, chữa cho nó khỏi bệnh, nuôi niềm hy vọng ngày nào đó nó được vào học ở trường sư phạm.
Ánh mắt tôi trở lại nhìn vào mắt con bé. Nhưng, lúc này ánh mắt con bé xuyên qua tôi. Nó nhìn vào gió với tất cả nỗi niềm sâu thẳm…
Thấy tôi nói sắp rời đảo để trở về đất liền, con bé thoáng chút ngỡ ngàng.
- Không biết lúc nào con mới có dịp ra thăm Hà Nội... Hà Nội đẹp lắm chú nhỉ... Hà Nội có nhiều hồ, nhiều hoa...
Trước tình cảm của con bé, tôi không nỡ nói lời an ủi rằng: sẽ có ngày đó. Nó cần phải tắm gió nhiều nhiều nữa. Gió Côn Đảo sẽ tăng sức khỏe cho nó, sẽ chữa cái căn bệnh gì đó trong não của nó. Con bé sẽ tìm thấy trong gió đảo những an ủi cần thiết mà hằng ngày nó vẫn dõi tìm sự che chở trong đó.
- Chú có ra Côn Đảo nữa không?
- Có chứ con. Chỉ không biết khi nào thôi.
Rồi tôi nói thêm:
- Không biết đợt sau ra đảo chú có gặp lại con không. Có khi con trở về Cần Thơ rồi.
Không ngờ câu nói của tôi làm con bé vui hẳn lên. Nó cười rất tươi, phô hàm răng đều và trắng, hai gò má ửng hồng:
- Thiệt hả chú! Nếu chú đi công tác Cần Thơ thì ghé thăm con nghen.
Trước giờ ra sân bay tôi tạt qua quán cà phê đối diện Cầu tàu 914 chào con bé.
Con bé đưa tôi mảnh giấy gấp tư vuông vắn.
- Con gửi chú địa chỉ nhà con ở Cần Thơ.
Đón mảnh giấy từ con bé, tim tôi thắt lại, như có dòng điện chạy dọc sống lưng. Tôi rất mong một ngày không xa sẽ gặp lại Thy, con bé có đôi mắt luôn dõi nhìn vào gió, ngay tại Cần Thơ…
Người Hà Nội
http://nguoihanoi.com.vn/gio-dao_265012.html