Một cảnh trong phim “Cuộc chiến đấu vẫn còn tiếp diễn” của Điện ảnh CAND
Thủ đô Hà Nội là một trung tâm lớn của cả nước về chính trị, kinh tế, văn hóa đồng thời cũng là một địa bàn quan trọng mang tính quyết định chiến lược về quân sự, an ninh. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Hà Nội là nơi tập trung các cơ quan chỉ huy đầu não về quân sự và tình báo của thực dân Pháp. Trong thời kỳ Hà Nội trở thành Thủ đô của đất nước xã hội chủ nghĩa thì lại là Tổng hành dinh của các cơ quan quân sự, an ninh tình báo của ta, chỉ huy các kế hoạch tình báo phản gián cho cả miền Bắc và cách mạng miền Nam. Đây còn là một chiến trường tình báo hấp dẫn với các nước đế quốc, chính quyền Sài Gòn.
Con người Hà Nội gồm những người sinh ra tại Hà Nội, với gốc gác lâu đời mang sẵn tinh hoa truyền thống của Thủ đô ngàn năm văn vật và những người từ các địa phương cả nước hội tụ về sinh sống, làm việc. Họ có thể trở thành những chiến sĩ an ninh tình báo lý tưởng của bộ máy tình báo của ta cũng như là đối tượng câu móc hấp dẫn của tình báo địch, là chất liệu vô cùng phong phú cho văn học và điện ảnh an ninh tình báo.
Chính vì những lẽ đó, Thành phố Hà Nội, con người Hà Nội, ngoài việc trở thành đề tài sáng tạo cho văn học nghệ thuật (VHNT) nói chung còn là chất liệu hấp dẫn cho VHNT của lực lượng công an trong đó có Điện ảnh Công an nhân dân (CAND). Từ khi ra đời đến nay trong hơn 50 năm hoạt động Điện ảnh CAND luôn luôn gắn bó với con người và địa bàn Hà Nội. Có thể thấy điều đó, hình ảnh đậm nét Hà Nội qua hàng chục vạn mét phim tư liệu nhựa và hàng trăm bộ phim tài liệu, phim truyện của các nghệ sĩ Điện ảnh CAND. Chất liệu con người và mảnh đất Hà Nội thường xuyên xuất hiện trong các tác phẩm của Điện ảnh CAND, dù là tác phẩm về những chiến dịch phản gián, tình báo xảy ra từ các địa phương cực Nam Tổ quốc. Chất liệu con người và mảnh đất Hà Nội còn xuất hiện trọn vẹn trong hàng chục tác phẩm phim tài liệu và phim truyện trong danh mục sáng tác từ 1965 đến nay.
Phản ánh lịch sử và chiến tranh cách mạng Điện ảnh CAND có các phim tài liệu “Vụ án Ôn Như Hầu”, “Bộ trưởng của chúng tôi”, “Người trong truyện”; phim truyện “Cuộc chiến đấu vẫn còn tiếp diễn”, “Tội và tình”, “Điệp vụ thứ nhất”, “Mùa hạ không quên”.
Đáng chú ý nhất là bộ phim truyện video 2 tập “Điệp vụ thứ nhất” dài 150 phút được thực hiện công phu như một phim truyên nhựa với kinh phí lớn và sự chuẩn bị nhiều năm. Nhân vật chính của phim là một nữ chiến sĩ tình báo xuất thân từ một nữ sinh hoa hậu Hà Nội, hy sinh hạnh phúc cá nhân hoạt động trong cơ quan chỉ huy quân đội Pháp khám phá và chuyển được ra chiến khu Việt Bắc kế hoạch tấn công Việt Bắc của Trung tướng Sa Lăng. Chiến công của nữ điệp viên Kiều Mai đã đóng góp quan trọng vào chiến thắng lịch sử Thu Đông Việt Bắc tháng 10/1947, góp phần bảo vệ an toàn cho Chủ tịch Hồ Chủ tịch và Chính phủ kháng chiến của ta. Cùng với Kiều Mai tạo nên chiến tích lịch sử đó còn có những chiến sĩ trinh sát, cán bộ chỉ huy điệp báo Hà Nội vốn xuất thân từ những học sinh, thanh niên yêu nước, mưu trí, giàu lòng quả cảm. Ngoài nội dung chính trị nghiệp vụ bộ phim truyện “Điệp vụ thứ nhất” còn là một hoài niệm về vẻ đẹp quá khứ của Thủ đô. Bộ phim đã tái hiện được không khí cuộc sống Hà Nội những năm 1945 - 1947, những đường phố cũ, những biệt thự cổ, nhà thờ Cửa Bắc, chùa cổ Kim Liên, những đồ vật sinh hoạt, trang phục quý phái, phong cách các cô gái tân thời, những làng cổ ngoại thành đều toát lên một vẻ đẹp Hà Nội cổ kính, duyên dáng, trầm mặc.
Sau “Điệp vụ thứ nhất”, Điện ảnh CAND còn làm tiếp bộ phim truyện “Mùa hạ không quên” với bối cảnh Hà Nội 1945 - 1946. Một lần nữa đạo diễn Nguyễn Quang và họa sĩ Dân Nam đã tái hiện được cuộc chiến đấu vô cùng ác liệt của các chiến sĩ công an khám phá vụ án phố Ôn Như Hầu trong những bối cảnh đặc trưng của con người và cảnh sắc Hà Nội.
Về đề tài hiện tại, các tác phẩm của Điện ảnh CAND phản ánh nhiều màu nhiều vẻ hiện thực và con người Hà Nội trên lĩnh vực bảo về anh ninh trật tự. Khi là vấn đề hạnh phúc gia đình và giáo dục trẻ em hư hỏng sa ngã tạo điều kiện cho các cháu trở thành người có ích (phim tài liệu “Nỗi đau và hy vọng”); khi là vấn đề cải tạo tệ nạn xã hội (phim truyện “Giá như yêu được một người”)… Nổi bật trong các tác phẩm đó là hình ảnh các chiến sĩ công an luôn luôn tận tâm phục vụ cuộc sống bình yên của nhân dân (phim tài liệu “Chuyện ngày thường”), luôn luôn dũng cảm xông xáo tấn công truy bắt tội phạm (phim tài liệu “Trinh sát chống ma túy”).
Ở một khía cạnh khác, những chiến sĩ công an trên lĩnh vực thể dục thể thao, những người Hà Nội tài hoa lại là những tấm gương luyện tập đầy nghị lực và đã vươn tới những đỉnh cao chiến thắng mang về vinh quang cho đất nước (phim tài liệu “Vươn tới những đỉnh cao”).
Các tác phẩm về Hà Nội và con người Hà Nội của Điện ảnh CAND đã phản ánh được cuộc đấu tranh sinh động phức tạp của cuộc chiến đấu bảo vệ an ninh Tổ quốc và cuộc sống bình yên của nhân dân của lực lượng công an và quần chúng nhân dân, đã góp phần truyên truyền trong phạm vi cả nước và quốc tế một phần hình ảnh cuộc sống, văn hóa Hà Nội.
Với những đặc điểm nói trên Điện ảnh CAND còn rất nhiều tư liệu và kịch bản về đề tài Hà Nội. Nhưng do những khó khăn khách quan, nhất là về kinh phí, do tỷ lệ yêu cầu truyên truyền chung, nhiều dự định của Điện ảnh CAND vẫn còn chưa thực hiện được. Cũng như nhiều cơ sở điện ảnh Trung ương và các ngành trên địa bàn Hà Nội, việc tuyên truyền về Hà Nội là lẽ đương nhiên, là nhiệm vụ chính trị của Điện ảnh CAND nhưng nếu như chính quyền Hà Nội, cơ quan quản lý VHNT của Hà Nội biết phát huy mạnh mẽ tiềm lực, năng lực sáng tạo đó cũng như với Điện ảnh quân đội và các cơ sở điện ảnh, truyền hình Trung ương thì các tác phẩm điện ảnh về Hà Nội sẽ phong phú hơn nhiều.
Người Hà Nội
http://nguoihanoi.com.vn/ha-noi-trong-cac-sang-tac-cua-dien-anh-cong-an-nhan-dan_262563.html