Một trời thương nhớ

07/04/2021

La Dương - điểm trục của ATK Hà Nội một thời

Thanh Hiên sinh năm 1953 tại La Hiên, Thái Nguyên, nhưng quê nội của bà ở Bắc Giang, quê ngoại ở Bắc Ninh, nên vùng đất Kinh Bắc đã có ảnh hưởng đến tâm hồn thi sĩ, nét đẹp về cốt cách và tài năng sáng tạo của bà.

Thanh Hiên từng học tập và sinh sống tại Ba Lan hơn 20 năm, về nước bà giảng dạy ở trường Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Hàng Hải (Hải Phòng), rồi Đại học Giao thông TP. Hồ Chí Minh… Cuộc sống bôn ba khắp nơi là thế nhưng tâm hồn của Thanh Hiên lại luôn hướng về quê nhà, về nơi chôn rau cắt rốn, về vùng quê Kinh Bắc nơi đã nuôi dưỡng tâm hồn thi sĩ của bà... Tập thơ “Một trời thương nhớ” là nỗi lòng của một người con xa xứ hướng về quê hương, về những người thân thương, những kỷ niệm, những vùng đất… Trong tập thơ còn có những bài thơ về nỗi nhớ trường lớp, nhớ bạn, nhớ trời Âu, nhớ đất nước Ba Lan xinh đẹp… “Một trời thương nhớ” được xuất bản năm 2003, tên tập thơ được lấy từ tên một bài trong tập thơ.

Một trời tuyết trắng mênh mang

Một trời thương nhớ,

nhớ thương một trời

Tha hương đi giữa dòng đời

Buồn vui thì cũng xứ người mà thôi.

Tên bài thơ “Một trời thương nhớ” đúng như tâm trạng chung của cả tập thơ, những câu thơ da diết nói lên nỗi lòng của người con sống xa quê hương, buồn hay vui thì vẫn vậy, vẫn tha hương nơi xứ người, vẫn ngày đêm hướng về quê hương… Có thể nhận thấy một phần lớn trong 33 bài thơ là nỗi nhớ và hoài niệm về những miền đất đã đi qua, những con người bà đã gặp.

Đọc bài thơ “Dòng sông quê hương” chúng ta có thể nhận thấy đây là hoài niệm của thi sĩ về vùng đất Kinh Bắc, nơi quê ngoại của bà, nơi người mẹ vất vả ngược xuôi để “để lại cho con điều may mắn”. Mở đầu bài thơ thi sĩ thao thiết: “Con bỗng nhớ về day dứt một dòng sông”. Dòng sông ấy là dòng sông quê hương, dòng sông tuổi thơ nơi người mẹ đã sinh ra con nhưng: “Cuộc đời con nay đây mai đó/ Đã mấy lần được về quê?”. Nỗi nhớ đến cả trong giấc mơ của thi sĩ: “Trong giấc mơ con trở về Kinh Bắc/ Hôn lên dòng sông quê”… Lòng nhớ thương của người con xa xứ chỉ được về quê hương trong những câu thơ day dứt khôn nguôi...

Về nỗi nhớ Hà Nội, trong bài “Tạm biệt thành phố này tôi đi” thi sĩ viết:

Không có nắng nơi đâu đẹp như

nắng vàng Hà Nội

Chẳng có màu xanh nào tươi mát

như ở nơi đây

Nhưng mùa xuân này tôi lại phải

chia tay

Nên nắng buồn dọi xuống sân trường

lộng gió

Sao lòng tôi thấy nhớ…

Xa Hà Nội, xa người thân, xa cả sắc nắng vàng rất riêng Hà Nội, lại xa vào mùa xuân, cái mùa đẹp nhất trong năm, cái mùa mà lòng người xích lại gần nhau hơn, yêu nhau hơn và cần nhau hơn bao giờ hết. Dẫu vậy với thi sĩ dù xa thế nào thì vẫn “Như con chim vẫn nhớ về tổ cũ”, vẫn da diết nồng nàn với Hà Nội… để rồi phải thốt lên “Hà Nội ơi! ước gì ta đừng xa”.

Vẫn là nỗi nhớ ấy, vẫn là tấm lòng da diết ấy nhưng trong “Tháng Năm và tháng Chín” bà lại thiết tha nhung nhớ lớp học thân yêu ở Đại học Hàng hải (Hải Phòng) mà phải thốt lên rằng: “Lớp học thân yêu ơi/ Trong lòng ta nỗi nhớ”.

Khi sống ở xứ người, bà nhớ lại: “Tháng Tư mùa xuân năm xưa/ Có một cô giáo trái tim day dứt/ Tạm biệt nơi mình yêu dấu ra đi”, rồi thi sĩ tự hỏi mình ở châu Âu có cám dỗ gì, mình đi tìm gì giữa trời Âu truyết trắng để bây giờ phải ngồi thao thức “… nhớ về miền đất nơi mình đã ra đi”.

Trong bài “Đường cũ”, thi sĩ lại da diết nỗi nhớ người thương: “Ngày xưa anh đi cùng em/ Trên con đường ấy bóng nghiêng hai người/ Sao đường anh bỗng xa vời? Em đi đường cũ bóng soi một mình”. Một bài thơ buồn, vừa nhung nhớ, như vừa trách móc sao anh lại xa vời như thế, để một mình em bước đi trong đêm…

Cũng là nỗi nhớ về người con trai ngày ấy, ở bài “Bông hoa mua ngày xưa” thi sĩ lại nhớ về một thủa tóc còn ngang vai, cái thủa còn là bé con trong mắt người ấy, cái thủa chỉ nhìn nhau thôi, mến nhau thôi chứ chưa biết thổ lộ… những kỷ niệm, những tình cảm thủa thơ ngây cứ thế mà hiện về trong day dứt nhớ mong, tiếc nuối:

Ngày xưa, ngày xưa ấy

Em đã ngồi cạnh anh

Nhưng mà em không nói

Còn anh, anh không biết

Để ngàn đời nuối tiếc

Một ngày xưa, ngày xưa…

Ai trong chúng ta cũng đều có kỷ niệm, có nỗi nhớ, thậm chí có những nỗi nhớ in sâu trong tâm can thổn thức, người đọc sẽ được chia sẻ trao gửi những nỗi niềm mà chỉ thấu hiểu được qua những vần thơ, và đôi khi chỉ một câu, một khổ thơ, người đọc đã cảm giác như được tác giả đang kể câu chuyện, cuộc đời của họ. Có thể nói, “Một trời thương nhớ” đưa bạn đọc đến những mạch cảm xúc đan xen nhau, nhớ đấy nhưng nỗi nhớ lại chính là một nét đẹp cho tâm hồn. Tập thơ được xuất bản bởi chất thơ đầy cảm xúc, vần thơ trau chuốt mượt mà, ẩn chứa tâm tư về cuộc sống về những trăn trở day dứt của một nữ sĩ xa quê… “Một trời thương nhớ” tạo nên sự đồng cảm, nhớ thương gần gũi bình dị trong cuộc sống.

Mẹ và quê

Ngày xưa mẹ vẫn ước mơ

Đưa con gái lớn về quê một lần

Ước mơ ngày ấy chưa thành

Mẹ không còn, con một mình về quê.

Bần thần lần bước con đi

Con đường cũ, mái tóc thề còn đâu

Mẹ là con gái nhà giàu

Lấy chồng ai có ngờ đâu một đời

Một đời bèo dạt mây trôi

Một đời vất vả, một đời nhớ thương

Sông Cầu xa xót dặm trường