Tôi biết Uông Thái Biểu vào những năm 90, khi chúng tôi cùng học lớp biên tập văn học tại Trường viết văn Nguyễn Du. Uông Thái Biểu có nụ cười hiền thân thiện, có sự năng động, chăm chỉ của người làm báo viết văn. Bẵng đi hơn 20 năm, chúng tôi mỗi người một phương, mỗi người một công việc và một số phận… Tôi gặp lại Uông Thái Biểu qua tập thơ “Nhớ núi” khi biết anh hiện đang là Trưởng Cơ quan đại diện báo Nhân dân tại khu vực Tây Nguyên. Hơn 20 năm chưa dài, nhưng cũng đủ để mỗi chúng ta tự khẳng định và tìm lại chính mình với khát vọng sống cháy bỏng. Đọc “Nhớ núi” tôi nhận ra điều đó, nhận ra khát khao cuộc sống tự do được ẩn sâu trong những câu chữ khiêm nhường:
Còn ai chờ tôi bên thành cổ đìu hiu
Lắng tiếng gươm khua,
tiếng quân reo thủa trước
Người giữ đất nhớ người đi mở nước
Hương hoa hồi thoảng mãi với hư không…
Và:
Tôi đi tìm tôi, tôi tìm thấy Kỳ Cùng
(Kỳ Cùng)
Điều tưởng như xưa cũ, khi ta đi tìm chính mình, lại là dấu chân ta lần trở về nguồn cội. Uông Thái Biểu nói điều đó theo cách riêng của mình với giọng thơ tự sự chân tình đầy ám ảnh: Con trở về với cánh đồng xưa/ Nơi đó cha từng cày lên những thớ đất gân guốc và nhặt lấy hình vẽ mang giấc mơ hạnh phúc/ Giấc mơ ấy mang bóng dáng tổ tiên của cha và của con từ thời tiền sử… Chân thấp chân cao con nghêu ngao khúc đồng dao “nghé ọ”/…
Con quỳ trên đất/ Con quỳ dưới trời/ Con quỳ trước cha/ Bờ sông vẫn lặng như là… bờ sông…
(Giao mùa)
Tôi giật mình thảng thốt trước những khát khao réo gào ẩn sâu sau những hình ảnh thơ và câu chữ. Tôi biết anh sẵn sàng làm tất cả để có được cuộc sống hạnh phúc và tự do để được thấy người thân, gia đình, quê hương, đất nước đổi thay, cường thịnh. Khát vọng đó trở đi, trở lại nhiều lần trong thơ anh, ngay cả khi anh tự bạch về mình, nhưng cũng là để bày tỏ khát vọng sống:
Tuổi thơ tôi
Cơn gió đi hoang không kịp đợi mùa
Khát tiếng gọi cha
Như ngọn lúa trổ cờ trắng phau đại hạn
Khát mưa…
Và:
Khát một chân trời ở miền xa lắm
Bàn chân trần úp đất rộn ngày
Trăng lưỡi liềm lạnh buốt
những giêng hai…
(Khát)
Hình ảnh “ngọn lúa trổ cờ” được đặt bên hình ảnh “trắng phau đại hạn”, dội vào tâm khảm ta cái sức sống mãnh liệt của khát vọng con người. Ở đây ta thấy sự đồng lòng giữa trái tim và trí tuệ đã tạo nên một lực đủ vượt lên tất cả, vượt lên mọi gian khó và thử thách của nghèo đói, bất an, của cái xấu và cái ác trong đời thường. Khát vọng sống trong thơ Uông Thái Biểu không chỉ có nỗi ám ảnh giục ta phải hành động để thực hiện được ước mơ khát vọng tự do hạnh phúc mà còn gieo vào lòng ta một nỗi nhớ về quê hương về thiên nhiên thật đẹp và gần gũi thân thương:
Tôi sinh ra trong ngôi nhà lợp ngói nam
Ba chái hai hồi
Mở mắt nghe con chim chích sâu hót
cây xoan trước ngõ
Con chim chìa vôi hót cây mít sau vườn…
(Khúc tự tình của người trai chân đất)
Thiên nhiên cùng với quê hương trong thơ Uông Thái Biểu thật gần gũi đáng yêu. Ta nhận ra con người thơ, tâm hồn thơ trong anh thật trong trẻo. Anh nâng niu nụ hoa cuối vườn bằng sự nhẹ nhàng, mềm mại của giọng thơ lục bát hiếm hoi:
Cuối vườn nở muộn chiều nay
Hoa như gió thoảng vương đầy hồn ta
Trời xanh rớt xuống chiều tà
Lặng yên kẻo rụng nụ hoa cuối vườn…
(Tầm xuân)
Sẽ là thiếu sót nếu không nhắc đến thân phận con người trong thơ Uông Thái Biểu, bởi đó là mối quan tâm của anh, là khát vọng sống, khát vọng chia sẻ đồng cảm, đặc biệt là những con người nghèo khó thiệt thòi. Uông Thái Biểu đã phát hiện ra điểm tỏa sáng của những thân phận con người giàu đức hy sinh:
Bên lở bên bồi xưa mẹ hát ru em
Câu ca cũ nép mình dưới tán xà cừ
bên ngôi đền cổ
Sông cứ đôi bờ
Mình em bên lở
Bồi hồi nhận sóng góp phù sa…
(Trung Du)
Đó là những con người “Vui cười xòa mà buồn lặng lẽ khóc” nhưng họ vẫn hy vọng và tin:
Phù sa vẫn mướt nương ngô
Mỵ Nương lặng lẽ ngóng chờ
(Ký ức sông)
Thơ Uông Thái Biểu không nhắc nhiều đến tình yêu đôi lứa, phải chăng tình yêu lớn nhất trong anh là nỗi khắc khoải về quê hương đất nước và con người. Dẫu biết sống với khát vọng của con người, thật người, không dễ dàng gì, mà đầy những giông bão và bất trắc:
Cả đại dương bao la dữ dội sóng
và bát ngát gió
Ầm ào bão tố rạo rực khát khao
Hay:
Hoang mạc vừa khô những giọt nước
cuối cùng
Những nốt ghi ta ghì cương
Ngựa hoang rung bờm những câu thơ
hắc ám
(Ký ức sông)
Với Uông Thái Biểu khát vọng sống của anh còn là được trở về quê hương, về núi, về với những con người mà anh trân quý:
Có người đi qua núi
Ngỡ dáng ai thủa nào
Đường xưa xa mấy nỗi
Lối về nương ca dao…
(Nhớ núi)
Với tâm hồn nhạy cảm anh chia sẻ cùng con những trải nghiệm của mình với sự chăm chút lo toan cho ngôi nhà bé nhỏ và thân thương:
Có những ngọn gió không mùa con ơi
Thổi từ ngày mai thổi về dĩ vãng
Sẽ có những ngày không mưa không nắng
Con cố vun hạt vui
Trên những mùa màng buồn…
(Đoản thi cho con)
Với thơ ca anh có một niềm tin vào vẻ đẹp về sự tỏa sáng của thơ:
Rất có thể mai này bên cỏ biếc
Có một nụ hoa chống chếnh nở sai mùa
Gieo câu chữ giữa mênh mang trời đất
Thơ một nhành nhắc chuyện
ngụ ngôn xưa…
(Hoa lỡ mùa)
Uông Thái Biểu dấn thân theo khát vọng sống của mình, anh thương những thân phận con người. Từ ngôi nhà lớn của quê hương đất nước anh nhớ và biết ơn nguồn cội, anh chia sẻ với mọi người bằng nụ cười hiền giản dị và anh nhận ra:
Có những điều đơn giản
Làm tươi hơn nụ cười
Nhờ những điều đơn giản
Làm yêu hơn cuộc đời
Ôi những điều đơn giản
Đơn giản không giản đơn
Một ngày trôi đơn giản
Ngày ngập tràn yêu thương…
(Có những điều đơn giản)
Còn nhiều điều cần nói trong tập thơ này, song tôi chỉ chia sẻ một vài cảm nhận về khát vọng sống được ẩn chứa trong thơ Uông Thái Biểu với tư cách một người bạn văn chương. Tôi nghĩ, con người làm báo, viết văn, làm thơ trong anh sẽ hỗ trợ tích cực cho nhau và hy vọng Uông Thái Biểu sẽ có những tập thơ tiếp theo, những bài thơ tiếp theo làm lay động, ấm lòng bạn đọc.
Nguyễn Thị Minh Thông/Người Hà Nội